Groots denken in lokale oplossingen 

Dichtbij gedacht in De Caai Eindhoven

Je eigen voedsel verbouwen in een gebouw in de binnenstad op een steenworp afstand van je woning. Dat kan in de nieuwe wijk De Caai in Eindhoven. Een project van BPD | Bouwfonds Gebiedsontwikkeling (BPD). Desirée Uitzetter, directeur gebiedsontwikkeling BPD en voorzitter van de NEPROM, volgt dit project vanaf de start. De ervaringen nam ze mee als panellid bij het ‘What if Lab: totaal lokaal’ dat Sweco organiseerde tijdens de Dutch Design Week 2022. Samen met haar collega Mireille Knape, senior ontwikkelingsmanager, vertelt ze over de ‘learnings’ opgedaan bij de transformatie van de modernste melkfabriek van Nederland tot de modernste stadswijk van Eindhoven.

Voedsel verbouwen in binnenstad

“In De Caai wordt nu al op een hele innovatieve manier voedsel verbouwd,” licht  Desirée toe. “Voor het verbouwen en verzorgen van het voedsel worden omwonenden betrokken en verantwoordelijk gemaakt. Ondernemer Tim Elfring van Phood doet daarin veel en trekt nauw samen op met mijn collega Mireille die de spil is binnen BPD voor deze ontwikkeling.”  

Enthousiast vult Mireille aan: “ Voedsel verbouwen in de leegstaande gebouwen met Aquaponic farming begon als een tijdelijke functie in het kader van placemaking. Hiermee kun je lokaal voedsel produceren in de stad én verbruik je 95% minder water dan normaal in de landbouw. Deelnemers komen vanuit de directe omgeving en vanuit het participatietraject en helpen nu al mee. In ruil krijgen ze elke week een krat gezonde groenten mee naar huis. De community vormt zich al, de beleving is er al. Zo mooi om te zien. Het bedrijf krijgt straks dan ook een vaste plek in de kelder van de oude melkfabriek met een vijf keer zo groot vloeroppervlak. Het is een prima concept voor gebouwen waar je niet zo snel een functie voor kunt vinden.” 

Living lab

De Caai is een ‘Living lab’ waar de bewoners en makers innovaties in de ‘echte’ wereld testen en verbeteren. De focus op gezondheid en voeding kwam vanuit het participatieproces. Het is dé stip op de horizon die de koers van BPD voor dit project bepaalt. Voor zowel de tijdelijke invulling, de placemakers, als de permanente invulling van de wijk. Alle huurders en functies worden langs dezelfde lat gelegd.   Als voorbeeld: “De Bottle Distillery maakt zelf gin en gebruikt restmaterialen van sinaasappelschillen. Dit was eerst een tijdelijke huurder maar inmiddels hebben we het pand aan hun verkocht. Dat is het mooiste wat er is, als je een placemaker van het eerste uur voor de toekomst kunt behouden,” aldus Mireille.  

Semi-openbare ruimte

Ook vernieuwend is de keuze voor een semi-openbare ruimte. De openbare ruimte wordt niet zoals gebruikelijk geheel overdragen aan de gemeente. Delen van het terrein worden ter beschikking gesteld aan de bewoners en gebruikers voor verdere vergroening, wateropvang, recreatie etc. Alle technische zaken als riolering, kabels en leidingen lopen daarom onder één weg in het gebied. Je ziet buiten niet het verschil wat van de gemeente of van de community is.  

Denk groots

Vanuit de gemeente was de eis dat minimaal 25% betaalbare woningen in het plan moesten komen. BPD koos om 80% betaalbaar te maken omdat participanten interesse hiervoor aangaven. “Zo bouw je voor de juiste doelgroepen,” zegt Mireille, “door vroegtijdige intensieve co-creatie en uitgebreide participatie waren er geen bezwaren en beroepen op het bestemmingsplan. Binnen twee jaar na het tekenen van de eerste overeenkomst startten we met de bouw. Dat is heel bijzonder voor zo’n complex en vernieuwend project.”