Fehmarnbeltverbinding: Onderzeese hightech tunnel

Eilandhoppen via onderzeese tunnel

Achttien kilometer lang tussen het Deense eiland Lolland en het Duitse eiland Fehmarn in de westelijke bodem van de Oostzee. Dit state-of the art infrastructureel project zorgt in de toekomst voor een snellere en groenere verbinding tussen Denemarken en Duitsland voor zowel personen als goederen. Van 2018 tot en met 2024 maakte een integraal team van adviseurs en engineers van FBC en Sweco het geotechnisch en constructief ontwerp voor de tunnelsleuf en voor de compleet nieuwe kustgebieden, inclusief een nieuwe werkhaven. Voor de nieuwe gebieden gebruikten we zo veel mogelijk het gebaggerde materiaal van de geul.

Tunnel met ambitie

De Fehmarnbeltverbinding draagt ​​bij aan de klimaatdoelstellingen van de Europese Unie voor 2050 en is daarmee een belangrijk onderdeel van het EU-vervoersbeleid. De tunnel met dubbele spoorlijn en vierbaansweg vervangt de huidige veerdienst tussen het Deense en Duitse eiland waardoor een mobiliteitsknelpunt oplost. Forenzen, bedrijven en toeristen zullen aanzienlijk minder reistijd ervaren.

Het spoorvervoer krijgt een flinke boost omdat de tunnel de transportafstanden en de reistijd per spoor tussen Scandinavië en Centraal-Europa enorm verkleint. Zo kan er dus ook meer vracht per spoor. Dit draagt bij aan een groener vervoerssysteem en is tegelijkertijd gunstig voor onze Europese handel en toerisme. Naar verwachting is de tunnel medio 2029 klaar.

Onderzees maatwerk

Zo’n tunnel komt er echter zo maar niet. De tunnel wordt opgebouwd uit 89 voorgefabriceerde betonnen elementen. In de nieuwe werkhaven komt een speciaal hiervoor te bouwen fabriek om deze unieke elementen te maken waarna ze afgezonken en ingegraven worden in de zeebodem.

Het puikje van de zalm

Onze Sweco experts werkten samen met de baggeraars Boskalis en Van Oord om de geul te graven waarin de 18 kilometer lange tunnel wordt afgezonken en om de benodigde landaanwinning te creëren. Vanuit Sweco Nederland, Denemarken en Duitsland zetten wij onze topexperts op gebied van geotechniek, constructies en kustwaterbouwkunde in om tot het optimale ontwerp te komen. Een ontwerp dat de benodigde stabiliteit biedt én antwoord geeft op de grote uitdagingen zoals het vinden van de juiste grondbalans en voldoen aan de strikte eisen op gebied van materieel en milieu.

Inventief recyclen en zuinig zijn

Het gebaggerde materiaal is gebruikt om de werkhaven en een compleet nieuw recreatie- en natuurgebied aan de Deense kust te maken. Om het gebaggerde materiaal op de best mogelijke manier te kunnen hergebruiken in het ontwerp, werkten we tot in detail de constructiefases uit. Zo voorkwamen we dat extra invoer van zand of ander aanvulmateriaal nodig was. Daarnaast ontwierpen we de kadeconstructies op zo’n manier dat we geen overbodig staal hoefden toe te passen. Immers, hoe minder staal we gebruiken, hoe beter het is voor het milieu.

Digitaal samenwerken een must

Aan zo’n groot project werken ontzettend veel mensen vanuit verschillende takken samen. Op het hoogtepunt van de activiteiten telde het project wel 2.000 medewerkers. Elke fase, elk onderdeel heeft weer zijn eigen uitdagingen. Hoe houd je zo’n omvangrijk innovatief project beheersbaar?

Tijdens de tenderfase bedachten onze experts information engineering, een aanpak met integrale projectbeheersing (IPB). IPB is een middel voor het beheersen van de risico’s en om aan te tonen dat partijen daadwerkelijk realiseren waar de klant om vraagt. Met System Engineering als rode draad werkten we een ondersteunend informatie- en configuratiemanagementproces uit. Dit is de basis voor het hele informatiesysteem dat hebben we opgezet vanuit het ‘single source of truth’ (SSOT) principe. Dit systeem is hierdoor het centrale punt van kwaliteitscontrole. Zo kunnen door de gebruiksvriendelijke goedkeuringsprocedures producten zoals 3D-disciplinemodellen BIM getoetst en vrijgegeven worden.

Animaties helpen bij aanbesteding

Ter ondersteuning van de projectaanpak en voorziene innovaties hebben we tijdens de tender drie animatiefilms gemaakt. Eén over de logistieke invulling van het bouwterrein, één over het productie- en logistieke proces van de tunnelelementen en als laatste over het afzinkproces van de tunnelelementen.

Naast de risico-gestuurde BIM aanpak is er veel lof voor onze animaties. Gedurende de tender ondersteunden ze visueel de uitwerking van optimalisaties in het bouwproces en het doorvoeren van innovaties. De animaties zijn erg waardevol gebleken gedurende de tenderfase van het project en onderscheidend geweest in de communicatie. – Jaap de Boer, business unit manager information engineering bij Sweco

Ontwerpen in één groot BIM-model

Als ontwerpers gebruikten wij samen met de uitvoerende partijen het informatiesysteem om tot het optimale ontwerp te komen: wat de klant vraagt, wat aan alle eisen voldoet, wat we daadwerkelijk op deze manier kunnen bouwen en met de meest voordelige of juist de snelste oplossingen. De experts van FBC werkten zelfstandig maar vooral ook veel samen en dan in één groot 3D BIM-model. Dit model gebruikten we tijdens de uitvoering om buiten precies te kunnen bouwen wat wij hebben ontworpen en uitgerekend. Bij dit model gaven we duidelijk aan waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt of welke aannames kritisch zijn en waar niet zomaar van afgeweken kon worden. Zo konden we samen de risico’s zoveel mogelijk beperken en kansen optimaal benutten.