5 vragen aan Joeri Meliefste: van steen naar waardevol groen
Door klimaatverandering nemen extremen, zoals hittegolven en stortbuien in de toekomst toe. Dit heeft een grote impact op onze steden en dorpen. Een stad moet veerkrachtig zijn om deze weerextremen op te vangen, zodat we de stad veilig, leefbaar en gezond houden in de toekomst. Joeri Meliefste, expert Klimaatadaptatie bij Sweco, ziet in ‘meer waardevol groen’ de sleutel om onze steden en dorpen klimaatadaptiever en aantrekkelijker te maken. Joeri legt uit waarom hij dit zo ziet en waarom elke gemeente zijn zinloze verharding moet vervangen voor waardevol groen!
1. Vertel eens Joeri, waar gaat het precies over als je het hebt over zinloze verharding?
“In elke woonwijk, helaas ook in nieuw aangelegde, vind je ze wel: verharding in de openbare ruimte die geen functie heeft, niet gebruikt wordt en dus eigenlijk zinloos is. Denk hierbij aan extreem brede trottoirs, compleet verharde pleintjes of hoeken die zijn dichtgestraat. Deze zinloze verharding ligt er vaak vanuit kostenbesparing. Verharding is nu eenmaal een stuk goedkoper in het beheer.”
2. Maar als het veel voordeliger is, waarom laten we deze verharding dan niet liggen?
“Omdat het enerzijds problemen veroorzaakt en anderzijds niet aantrekkelijk is voor vogels, insecten en omwonenden. De verharding warmt op bij warme dagen en geeft in de avonden en nacht nog steeds zijn warmte af en versterkt daarmee het stedelijk hitte-eilandeffect. Het zorgt er daarnaast voor dat regenwater direct wordt afgevoerd naar het riool en niet kan infiltreren in de bodem. Zo versterkt verharding de droogte. Bij extreme neerslag waarbij het riool vol is, kan er door verharding juist wateroverlast ontstaan op straat. Ook zie je vaak dat er bomen in die zinloze verharding staan. Ze zijn daardoor minder vitaal en dragen zo beperkter bij aan een gezonde omgeving.”
3. Wat levert het ons op als we de zinloze verharding vervangen door waardevol groen?
“Hier zitten heel veel voordelen aan. Ik noem de belangrijkste:
Verkoeling, minder wateroverlast en minder droogte
Met 10% meer groen in een stad vermindert het hitte-eilandeffect in die stad met gemiddeld 0,6 ºC. Wanneer we bomen de ruimte geven dan kan één volwassen boom op een zonnige dag een koelvermogen van 20 tot 30 kW genereren en dat staat gelijk aan tien airco’s. Minder verharding betekent ook minder wateroverlast en biedt mogelijkheden om het regenwater te laten infiltreren in de bodem. Beplanting en met name bomen houden het water vast en laten ook het regenwater beter infiltreren in de ondergrond.
Gezonde en aantrekkelijke omgeving
Groen heeft direct en indirect effect op de gezondheid van omwonenden. Direct doordat groen voor verkoeling zorgt, koolstof bindt en de lucht zuivert. Indirect doordat alleen al het uitkijken op groen een positief gezondheidseffect heeft. Een aantrekkelijk vak met bloeiende planten, waar bijen en vlinders op af komen, is toch een stuk aantrekkelijker om op uit te kijken dan een stuk verharding. Meer groen in de woonomgeving gaat samen met een lagere kans op stress gerelateerde aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, depressies en angststoornissen.”
Biodiversiteit verbetert
Een groene stad is veel aantrekkelijker voor bijen, vlinders, insecten, vogels en zoogdieren dan een versteende stad. De biodiversiteit wordt ernstig bedreigd en juist in de stad kunnen we meer leefgebied voor deze soorten creëren. Dit kunnen we doen door verharding om te zetten naar vakken met bloeiende beplanting en/of besdragende struiken. Zo helpen we bedreigde soorten zoals de gierzwaluw en de dwergvleermuis en zij ons. Want wist je dat zwaluwen en vleermuizen tot wel tienduizenden insecten, zoals muggen, per dag kunnen vangen?
Bevordert buurtparticipatie
Groen geeft aanleiding om elkaar te ontmoeten. Laat omwonenden meedenken in het ontwerp en bij de aanleg, zodat zij de plek wellicht ook later willen beheren. Door actief met groen in de straat bezig te zijn, bevordert dit de sociale omgang en betrokkenheid bij de buurt. Indirect heeft dit dan weer een positief effect op de gezondheid en het welzijn van de mensen.”
4. Zoveel voordelen! Waarom zetten gemeentes dan niet massaal in op vergroening?
“Verhoging van de beheerkosten blijft wel een issue voor veel gemeenten. Kijkend naar de uitgebreide scope van de voordelen ben ik van mening dat het de investering in groen meer dan waard is! Benodigd budget kan mogelijk ook betaald worden vanuit andere potjes, denk aan sociale cohesie, participatie of preventie op het gebied van gezondheid. We moeten groen beter waarderen en gaan zien dat het zoveel te bieden heeft.”
5. Oké, ik ben overtuigd, maar hoe pak je dit aan als gemeente?
“Het mooie van zinloze verharding is dat je het direct, eenvoudig en met weinig kosten kan weghalen en kan omvormen naar waardevol groen. Als gemeente is het wel handig om hiervoor een aantal stappen te volgen.”
