Hout is goud: het wondermiddel voor betaalbare huizen?

Als Scandinavisch buitenbeentje was bouwen met hout lange tijd geen gemeengoed in Denemarken. Inmiddels is de omslag bereikt: hout wordt breder toegepast en ook juist bij goedkopere, betaalbare woningen. Hoe komt dat en wat kunnen we leren van de Deense aanpak?

“Waar je met nieuw materiaal aan de slag gaat, heb je altijd een duwtje in de rug nodig. Je hebt altijd die éne persoon nodig die het aandurft, of die éne aanleiding nodig. Bij ons in Denemarken was dit in 2016, toen de overheid een architectuurwedstrijd ‘the future of sustainable houses’ startte. Dit was een competitie waarbij er op twee bouwplaatsen duurzaam gebouwd werd. En weet je wat opviel? Beide prijswinnaars gebruikten hout als belangrijkste bouwmateriaal. Vanaf dat moment kwam bouwen met hout in een stroomversnelling. Het werd booming! En daar ligt wat mij betreft gelijk ook de succesfactor: je hebt schaal nodig. En door die schaal ontstaat iets anders wat broodnodig is: voortdurend leren en zo écht beter worden. Hoe kan het de volgende keer slimmer, sneller en vervolgens ook goedkoper? Vergelijk het met een sporter die telkens een betere prestatie neerzet of een ambacht dat duizenden uren verbetering nodig heeft om het meester te kunnen zijn, zo is het ook met houtbouw.

In plaats van altijd maar met beton te bouwen leerden wij met deze ervaringen dus wanneer hout inzetten écht loont en wanneer niet. Juist betaalbare woningen hebben hier extra profijt van omdat je maar beperkte budgetten hebt en dat verbeterpotentieel moet grijpen. In Denemarken kiezen we bij dit soort woningen daarom steeds vaker voor een hybride model, waarbij we bepaalde onderdelen van hout maken en bepaalde delen van beton. Zo ook voor het woningbouwproject Knudrisrækkerne in Aarhus. Deze huizen hebben houten balken en CLT-elementen, maar er wordt bijvoorbeeld beton gebruikt voor de liften en trappen. Voor de vloerplaten is een slimme combinatie bedacht. Deze zijn van hout gemaakt, maar de bovenkant is van beton. Zo is ook de akoestiek in orde én is het brandveilig. Met dit soort oplossingen heb je het beste van beide.”

– Sebastian Soelberg, architect Sweco Denemarken 

In Nederland is bouwen met hout nog geen gemeengoed en al helemaal niet in de sociale huur. Toch biedt hout een belangrijk voordeel daar waar je snel en foutloos moet zijn en je repeterend mág zijn. Woonstad Rotterdam zette die stap.

“Momenteel werken wij aan een grote corporatieflat bij Valckensteyn Pendrecht. Supertof, want het casco van dit gebouw bestaat grotendeels uit hout. Dat is echt nog uniek in Nederland. En enorm belangrijk, want we moeten met zijn allen op zoek naar duurzamere manieren van bouwen. Waar bouwen met hout voor ons nu nog vaak uitdagend is als we kijken naar de prijs, heeft het wel potentie om een concurrent te worden van traditionele vormen van bouwen. Juist in deze krappe arbeidsmarkt en wanneer grondstoffen opraken, stijgen de bouwkosten. Bouwen met hout kan dit tegengaan. Het is snel, licht en goed in te zetten voor repeterende eenheden. Zo zie je bij rijtjeswoningen dat steeds vaker complete delen gemaakt worden in prefab fabrieken. Dat bespaart veel manuren en omdat hout lichter is, bespaar je ook nog eens transportkosten. Plus lever je hout met veel minder fouten op. Uiteindelijk wordt hout prijstechnisch interessanter als businesscase wanneer we opschalen. En wees eerlijk: zo veel opgaven lijken constructief op elkaar, waarom zou je het niet doen? Hoe meer, hoe meer schaalvoordeel je hebt. Dat betaalt zich tweeledig uit: qua prijs én lerend vermogen. Da’s ‘t idee.”

–  Michael de Waal, directeur Vastgoedbeheer en ontwikkeling bij Woonstad Rotterdam