De energietransitie als vat vol kansen voor onze natuur

Hoe zorgen we voor een natuurvriendelijke energietransitie?

Met de snelle opkomst van zonne- en windparken op land en zee laait ook het maatschappelijke debat op. Tegenstanders, activisten, bewoners. Men lijkt zich zorgen te maken over de effecten van deze explosieve groei op flora en fauna. Maar is dit terecht? Sweco-ecologen Hannah Löwenhardt en Gijs Meijer buigen zich erover. Zij zien juist ook grote kansen voor het verhogen van de biodiversiteit.

Wat merk je als ecoloog van de energietransitie?

Gijs: “Dagelijks ben ik betrokken bij projecten in de energietransitie. Hier zie ik heel veel goede initiatieven ontstaan, maar helaas ook nog te veel zaken die naar mijn idee anders kunnen en moeten. In basis is de transitie naar duurzame energie essentieel voor het klimaat én de natuur. Ook plant- en diersoorten en onze ecosystemen hebben namelijk veel baat bij een minder extreem klimaat. Alleen zie ik wanneer er te veel focus ligt op alleen het aspect energie, er keuzes gemaakt worden die in strijd zijn met de lokale biodiversiteit. Dit kan echt anders én beter.”

Waar zien jullie die kansen?

Hannah: “Op dit moment worden er in hoog tempo energieprojecten uit de grond gestampt en kijkt men vaak pas naar de impact op de natuur als alle plannen gereed zijn. Hierdoor worden veel potentiële koppelkansen niet benut. Laat een ecoloog al aanhaken vanaf het ontwerpproces is mijn advies. Dan kunnen we meedenken hoe we de biodiversiteit met het voorgenomen project kunnen verbeteren in plaats van in gevaar brengen. Dit is dé kans om Nederland duurzaam en groen in te richten.” 

Gijs: “Het is belangrijk dat we beginnen met het stapelen van waarden. En kijken naar de natuur en energie als samenhangende krachtige elementen. Wanneer we dit samen aan de voorkant oppakken, signaleren we kansen en bedreigingen op tijd. Dan is er alle ruimte om die wegen te bewandelen die goed zijn voor de leefomgeving van morgen. Samen zorgen we voor een natuurinclusieve energietransitie. Zodat het verduurzamen van onze energieopwekking, verlagen van onze energiebehoefte en het verhogen van lokale biodiversiteit hand in hand gaan.”

Kunnen jullie voorbeelden noemen?

Hannah: “Zeker. Laten we als eerste nadenken over een geschikte locatie. Wil je een zonnepark bouwen? Benut dan juist die gebieden die nu natuurarm zijn. Denk aan industriegebieden, daken of uitgeputte landbouwgrond. Met een goed ingericht zonnepark help je de grond ook tijd te geven om zich te herstellen. Deze oplossing is goed voor ondergrondse beestjes die zorgen voor een gezonde bodem. Zo draag je bij aan de energietransitie én bevorder je de natuur.”

Gijs: “Een ander voorbeeld is het verduurzamen van woningen. Op dit moment timmeren we vaak alles potdicht met isolatie. Een goede keus om energiezuinig te worden, maar zonde voor de natuur. En ook niet nodig met een kleine aanpassing. Veel planten en dieren bewegen al eeuwenlang met ons mee. Uilen, zwaluwen, vleermuizen. Zij zijn inmiddels afhankelijk van onze gebouwen. En zonder voldoende plekken om in te nestelen zullen ze verdwijnen. Met grote gevolgen voor onze ecosystemen van dien. Door te kijken naar de plant- en diersoorten die in het desbetreffende gebied voorkomen kunnen wij concrete natuurvriendelijke maatregelen adviseren. Bijvoorbeeld goede nestkasten voor vogels en vleermuizen te plaatsen en het vergroenen van straten. Een win-winsituatie is echt niet moeilijk te realiseren.”

Wat is volgens jullie verder belangrijk voor een natuurvriendelijke energietransitie?

Hannah: “Blijf leren! Dit is belangrijk, want de energietransitie is nieuw voor ons allemaal. We moeten onderzoek blijven doen en open blijven staan voor alle uitdagingen die op ons afkomen, binnen ieder project. We leren bijvoorbeeld steeds meer over de effecten van windparken op zee. Deze kunnen schadelijk zijn voor vogels en migrerende vleermuizen, maar een deel van de  onderwaterwereld kan juist weer verrijken omdat er in die gebieden niet gevist wordt. Meer data helpt om goed onderbouwde keuzes te maken. En dus slimme oplossingen te bedenken waarmee we wél winnen.”