Watermanagement over gemeentegrenzen heen
5 vragen aan Karst Jan van Esch
Waterketenplan Noord- en Midden-Limburg
De watersnood in Zuid-Limburg vorig jaar staat nog vers in ons geheugen. Rivieren traden buiten hun oevers vanwege hevige regenval. Water stroomde over alle grenzen heen. Gelukkig slaan in Noord- en Midden-Limburg vijftien gemeenten, Waterschap Limburg, Waterschapsbedrijf Limburg en Waterleidingmaatschappij Limburg de handen ineen. Het doel van de samenwerking? Een water- en klimaatbestendig Noord- en Midden-Limburg. Sweco en partner Ambiënt hielpen om het eerste waterketenplan voor deze regiosamenwerking op te stellen. Én vertaalden het plan ook naar de praktijk in lokale rioleringsprogramma’s. Karst Jan van Esch, Senior adviseur stedelijk water, vertelt enthousiast over dit unieke plan.
1. Laten we bij het begin, beginnen: Wat is een waterketenplan?
“De waterketen bestaat uit een geheel van voorzieningen zoals pompen, zuiveringen, gemalen en buizen. Vanaf de drinkwaterwinning tot en met de lozing van vervuild water na de zuivering (effluent). In een waterketenplan staat wat de desbetreffende regio de komende vijf jaar gaat doen om te zorgen dat die waterketen goed blijft werken. We willen in ieder geval droge voeten houden en een goede leefomgeving met water waarin de vissen en andere dieren kunnen blijven leven. De focus in het plan ligt op gemeentelijke riolering. Dat is dé schakel tussen de drinkwaterkraan aan de ene kant en de lozing van het vuile water bij de zuivering aan de andere kant. Riolering zie je niet, je merkt er pas wat van als het niet doet wat het moet doen. Dat is het makke van mijn vak. Echter, zonder riolering heb je geen gezonde en veilige leefomgeving.“
2. Waarom is dit het eerste waterketenplan voor regio Noord- en Midden-Limburg?
“Deze twee regio’s werkten hiervoor apart aan hun eigen waterketenplannen. Regio Limburgse Peelen in Midden-Limburg en regio Venlo-Venray in Noord-Limburg werken nu samen in regio Waterpanel Noord. Best logisch om voor naast elkaar gelegen gemeenten in een soort van zelfde situatie, dezelfde aanpak, regels en richtlijnen voor water te hebben.”
3. Wat was de grootste uitdaging om dit voor elkaar te krijgen?
“Het samenbrengen van achttien partijen. Samenwerking werkt het beste op basis van persoonlijke relaties. Als je regelmatig contact hebt met iemand in de gemeente ernaast dan spar en vraag je dingen makkelijker. De afstand van 90 kilometer tussen gemeente Echt-Susteren en gemeente Mook en Middelaar in het noorden is dan best groot. Op bijeenkomsten is iedereen enthousiast over samenwerken maar terug op het werk is dit vaak moeilijk vol te houden. Zeker met het personeelstekort in de sector slokt de waan van de dag je tijd snel op. Gelukkig was de wil er om het te blijven proberen. Toen we de meeste bijeenkomsten online moesten organiseren door corona was het even zoeken en wennen. Ik heb veel ervaring met dit soort trajecten, maar had dit ook nog nooit online gedaan. Het heeft voor wat vertraging gezorgd maar de motivatie bleef en de resultaten zijn er. Dat vond ik heel bijzonder om mee te maken.”
4. Hoe was het om de regionale ambities te vertalen naar de lokale praktijk?
De regio Waterpanel Noord heeft zelf geen geld, de aparte partners wel. Die bepalen dus wat er wel en niet gebeurt. Wij hebben voor 9 van de 15 gemeenten de regionale uitvoeringsagenda vertaald naar gemeentelijke rioleringsprogramma’s inclusief kosten, plannen en werkzaamheden voor de komende vijf jaar. Uiteraard Omgevingswet-proof. Bij lokale vertaling poppen er altijd allerlei lokale vraagstukken op. Sweco doet dit soort trajecten al sinds 1992 door heel Nederland. Wij hebben dus een goed beeld van wat er in andere gemeenten en regio’s op dit gebied speelt. Hiermee konden we deze gemeenten echt een stap verder helpen. Dat was leuk om te doen en werkte heel goed!“
5. Welke gevolgen had de watersnood in Limburg vorig jaar voor de plannen?
De wateroverlast zoals in Zuid-Limburg heeft vorig jaar niet in die mate in Midden- en Noord-Limburg gespeeld. Veel van deze gemeenten hebben al klimaatstresstesten gedaan. Als het heel hard regent, weten ze waar het pijn gaat doen. Tot nu toe was het echter net als met de hoofdprijs in de postcodeloterij. Hij valt altijd ergens maar vast nooit bij mij in de straat. Door de watersnood in Zuid-Limburg hebben veel gemeenten en bestuurders nu een veel groter gevoel van urgentie. Bij de lokale plannen zien we hierdoor een makkelijkere besluitvorming als het gaat om geld voor klimaatadaptatie. We hoeven niet meer te praten als Brugman om dit los krijgen. Getuige de zes ton per jaar aan onderzoek wat nu regionaal wordt opgepakt voor de waterketen, voor klimaatadaptatie en voor communicatie naar inwoners en bedrijven. Dat is een mooi resultaat waar Limburg uiteindelijk qua leefomgeving meer klimaatbestendig uit gaat komen dan zonder.”
Meer weten over dit project? Kijk op onze portfoliopagina ‘Waterketenplan Noord- en Midden-Limburg’.
Over Karst Jan
Met ruim 34 jaar in het werkveld riolering en stedelijk waterbeheer kan Karst Jan zich met recht een allround senior expert in dit vak noemen. Zijn strategisch inzicht en scherp beoordelingsvermogen zet hij gedreven in om alle opties te overwegen en besluitvorming te versnellen. Hij maakt zich sterk voor adequate financiering binnen de gemeenten en voldoende personele capaciteit. Energie krijgt hij van samenwerkingsprojecten, contacten met andere betrokken professionals en nog het meest als hij zijn kennis kan overbrengen.