Brede Groene Dijk: een unieke dijk van klei, goed voor mens en natuur

Bescherming van mens én natuur

Nederland bestaat bij de gratie van dijken. De vele dijken beschermen ons. Door stijging van de zeespiegel en een dalende bodem moeten we onze dijken blijven versterken om zo ook in de toekomst veiligheid te kunnen garanderen.

De dijk langs de Dollard aan de Groningse Waddenzeekust was afgekeurd op haar grasbekleding. Vernieuwing en versterking was nodig. Normaliter zou je de dijk versterken met steen en asfalt. Maar het waterschap Hunze en Aa’s dacht daar anders over. De dijk ligt namelijk in het prachtige Natura 2000 gebied. Behoud en verdere ontwikkeling van het landschap en ecologische waarden is hier essentieel. Het moest een slimme en groene dijk worden, gemaakt van klei die zou opgaan in het landschap en zo juist gebruik zou maken van de omgeving. Het waterschap startte samen met Sweco het ambitieuze demonstratieproject ‘Brede Groene Dijk’.

In dit project wordt slib uit de Dollard gehaald om de ecologie van het Eems-Dollard estuarium te versterken. De koppeling levert op meerdere vlakken winst op. De Eems-Dollard wordt schoner en weer geschikt voor allerlei soorten planten en dieren, waaronder trekvissen. Het slib, dat de veroorzaker is van het ecologische probleem ‘vertroebeling van het estuarium’, wordt getransformeerd naar bouwmateriaal. Door de nabijheid wordt ook nog eens het verplaatsen van klei over grote afstanden voorkomen.

Bij het onttrekken van het slib uit de kwelders is een plas met een eiland ontstaan. De plas staat in verbinding met de Dollard, waardoor eb en vloed telkens een laagje slib achterlaten. Een mooie bijkomstigheid is dat het eiland een perfecte broedplaats is voor de kluut en andere wadvogels.

Een adaptieve kleidijk

Nog een belangrijk voordeel van een kleidijk is het adaptieve karakter. Het is onzeker hoeveel de zeespiegel de komende jaren stijgt. Stijgt ze sneller dan verwacht, dan breng je heel eenvoudig een nieuwe laag klei aan. Je kunt de waterveiligheid dus eenvoudig aanpassen aan gewijzigde omstandigheden. Dit is bij een reguliere dijk van asfalt en steen vele malen lastiger.

Proeven in de Deltagoot

Voordat het gerijpte slib uit de Eems Dollard gebruikt kan worden voor de aanleg van de dijk is veel onderzoek nodig. Ook omdat het gangbare rekenmodel niet geschikt is voor flauwe taluds zoals het talud van de Brede Groene Dijk. Om de aannames die in het project worden gedaan toch goed te toetsen, doet het projectteam elders onderzoek naar de toepasbaarheid en de eigenschappen van klei. Dit vindt plaats in de Deltagoot van Deltares. De proeven leveren unieke informatie op die nergens in Nederland of in het buitenland beschikbaar is.

Geweldig om het ontwerp wat we hebben gemaakt in de Deltagoot in werking te zien. Met deze kennis kunnen we onze rekenmethode aanscherpen en Nederland weer een stapje verder helpen richting de bouw van klimaatadaptieve en circulaire dijken. – Jos van Zuylen, Adviseur waterkeringen

Langjarige samenwerking

Sweco is al geruime tijd betrokken bij het project en levert advies en ingenieursdiensten in alle fases van dit unieke project. Van het aanvragen van subsidie, het regelen van procedures en vergunningen, het uitvoeren van veiligheidsanalyses, het ontwerp voor het depot, de Klutenplas en de dijk tot realisatie. Deze langjarige betrokkenheid levert veel kennis op. Sweco heeft zich op die wijze ontwikkeld tot een expert in dijkversterking op duurzame wijze.

Duurzame dijk voor mens en natuur

De eerste kilometer Brede Groene Dijk zal een aantal jaar nauwlettend worden gemonitord. Zijn de resultaten van dit proefstuk goed, dan zal ook de rest van de Dollarddijk op deze manier worden versterkt. Het resultaat zal een prachtige duurzame en veilige waterkering zijn die naast de mens ook de natuur beschermt.

Natuurlijk veilig op de grens van land en water

De Nederlandse overheid investeert jaarlijks alleen al in de grote programma’s op gebied van water en natuur circa 0,6 tot 1,0 miljard in de inrichting van land-waterovergangen. In steeds meer projecten lukt het om waterveiligheid en natuurontwikkeling te combineren. Eén daarvan is de Brede Groene Dijk. Door investeringen in veiligheid en natuur te integreren ontstaan extra kansen voor duurzaamheid, ruimtelijke kwaliteit en meervoudig ruimtegebruik. Ook beperkt dit overlast voor de omgeving en bespaart dit kosten. Tegelijkertijd zien we voorbeelden van projecten waarin het combineren van veiligheid en natuur niet goed uit de verf komt, door de weerbarstige praktijk van programma’s en projecten.

Sweco deed onderzoek naar de uitdagingen en succesfactoren voor het integreren van investeringen in waterveiligheid en natuurontwikkeling. De resultaten vind je in ons white paper.