Dijkversterking Marken
Marken (Markermeer)
Rijkswaterstaat
Versterking van de dijk
Lokale factoren
Veel dijken en sluizen in Nederland zijn toe aan versterking. Klimaatverandering, maar ook tijd, zorgt ervoor dat deze aanpak hoog op de agenda staat. Zo ook in Marken: en zoals op zoveel plekken is de uitdaging hier veelomvattend en door lokale factoren ingegeven. Marken heeft een oer-Hollandse uitstraling. Vanuit de hele wereld komen mensen naar het (schier)eiland om te wandelen door de dichtbebouwde steegjes langs de houten huisjes. De dijk is een prominent onderdeel van het landschap én de uitstraling. De dijk rond Marken is relatief laag en de huizenclusters steken daar boven uit. Dat zorgt een karakteristieke ‘skyline’. Dit cultuurhistorisch waardevolle silhouet is een beschermd dorpsgezicht, waarbij één van de werven ook nog in de dijk ligt.
kilometer dijkversterking
Een plan in samenspraak
Dit maakt dat de dijkversterking zorgvuldig moet worden uitgevoerd én aangepakt. Rijkswaterstaat heeft dat in een meerjarig (MIRT) proces aangepakt. Sweco heeft met hen de verkenningsfase en planuitwerkingsfase uitgevoerd, én zorg gedragen voor de integratie van de technische aspecten, alle omgevingsaspecten, koppelkansen en de landschappelijke inpassing van de dijkversterking. Om de ruimtelijke kwaliteiten van Marken goed te bewaken is een Esthetisch Programma van Eisen (EPvE) opgesteld als toetsingskader voor de aanbesteding en uitvoering.
Het uiteindelijke voorstel is tot stand gekomen binnen een intensief planproces met opdrachtgever, het rijk en haar Rijksadviseur voor landschap en Water, provincie Noord-Holland, Hoogheemraadschap Noorderkwartier, gemeente en haar Welstandscommissie en niet te vergeten bewoners en de dorpsraad van Marken. Het project maakt deel uit van het Hoogwaterbeschermingsprogramma, waarbinnen vele partijen werken aan een dijkversterking van in totaal 1.500 kilometer en nog eens 500 sluizen en gemalen. De versterking en aanpak van deze werken is belangrijk om ook in de toekomst veilig te kunnen wonen, werken en recreëren.
Buitenwaartse dijkversterking
In de verkenningsfase is uiteindelijk gekozen voor een buitenwaartse versterking. De dijk komt daarmee verder het water in te liggen. Deze keuze heeft grote impact. De karakteristieke slingerende dijklichaam dat door eeuwen heen is gevormd, moet worden vergraven. Het lichaam van de nieuwe dijk zal iets van die rijke historie in zich moeten bergen. De ontwerpopgave is om de balans te vinden in het oude én het nieuwe.
In het ontwerp is er voor gekozen géén replica te maken. Dit is niet uitvoerbaar, maar vooral historisch onwenselijk. De nieuwe dijk heeft een ander verhaal en dat moet leesbaar en beleefbaar zijn. Het is strakker en hoekiger. Het verloop daarvan vindt zijn basis in het accentueren van de markante knikpunten van het bestaande tracé. Deze houden verband met historische inlagen van de dijk; dragers van het verhaal van het strijd tegen, én het leven met het water. Tussen de knikpunten van het nieuwe dijktracé wisselen lange en korte rechtstanden met wisselende perspectieven zich af om tot een aantrekkelijke ringdijk te komen. Knikpunten en verspringingen van de as van de nieuwe dijk krijgen betekenis door ze te verbinden aan bestaande historische plekken en waardevolle elementen aan de dijk en door het aanbrengen van nieuwe waarden, zoals natuur, strandjes of uitzichtpunten. Dit draagt bij aan de leesbaarheid van het verhaal van de dijk. Het verfijnde oude dijkverloop blijft wel herkenbaar door de bermsloot te behouden.
Deze en andere principes zoals voor materiaalgebruik zijn vertaalt naar set van eisen (EPvE): spelregels die gehanteerd moeten worden om de nieuwe dijk aan te leggen. Voor bijzondere plekken zijn specifieke eisen opgesteld. Zo mag de kruin van de dijk bij de Rozenwerf (die in feite het dijklichaam vormt) niet verhoogd en niet naar buiten gelegd worden en moet de kleinschalige structuur en historische sfeer behouden blijven. Bij het ‘Paard van Marken’, de vuurtoren in het water buiten de dijk, mag geen verdikking en verrommeling ontstaan om te voorkomen dat Marken en Vuurtoren aan elkaar gaan koeken.
Sweco ontwerpt
Naast technische expertise is Sweco van oudsher een architectenbureau. Juist deze combinatie leidt tot sterke ideeën ten aanzien van verschillende ruimtelijke opgaven. Zeker nu. Water, natuur, verdichting of transformatie, van stad tot Natura 2000 gebied: dit zijn de opgaven waar Sweco aan werkt. Integraal. Met ruim 40 architecten, landschapontwerpers en stedenbouwkundigen in Nederland zijn we een sterk ontwerpteam. Als onderdeel van een organisatie met nog eens ruim 20.000 technische specialisten door heel Europa, schakelen we snel en integraal naar elke uitdaging.
