Het ontwerp van gezonde scholen en leefomgevingen
Uitgelicht in dit artikel
Hoe gezond is jouw leefomgeving?
In hoeverre houden we bij het ontwerpen en plannen rekening met onze gezondheid en ons welzijn? En welke uitdagingen kunnen we verwachten in de toekomst? In dit artikel delen we belangrijke maatregelen en ontwikkelingen om gezondere gebouwen en leefomgevingen te creëren.
Bevorder beweging
Tijdens de coronapandemie zagen we dat mensen – met name jongeren – aanzienlijk minder bewogen en veel meer tijd zittend doorbrachten. Om beweging te bevorderen is het belangrijk dat gebouwen en openbare ruimten ruim opgezet zijn, veilig ogen en uitnodigend zijn voor alle leeftijden en functies. Dit vraagt om een geïntegreerde aanpak waarbij openbare ruimtes moeten worden gezien als een complex netwerk dat allerlei functies met elkaar verbindt. De ideale buitenruimte is een plek die activiteiten met elkaar combineert én die de verbeelding prikkelt van gebruikers. Een goed voorbeeld is Israel Plads in Kopenhagen.
Israel Plads, Kopenhagen, Denemarken
Israel Plads is plein in de binnenstad van Kopenhagen. Het plein is ontworpen door architecten van Sweco voor de gemeente Kopenhagen. Het is een levendig plein, verbonden met het park en er rijdt geen verkeer. Er is op het plein volop ruimte om te bewegen en te spelen. Veel Kopenhagenaren brengen er om die reden er graag hun dag door.
Foto: Niels Nygaard
Actieve architectuur in scholen
Mensen brengen ongeveer negentig procent van hun tijd binnen door. De manier waarop we onze gebouwen ontwerpen is essentieel bij het bevorderen van beweging. Gebouwen die ruimte bieden voor spel of sport – of die een goede verbinding hebben met buitenruimtes – vergroten de kans dat mensen een gezonde levensstijl naleven, zowel mentaal als fysiek. Ook de omstandigheden binnenshuis helpen hierbij. Een mooi voorbeeld hiervan die de Lindbjerg school en het gebouw Vækst, beide in Denemarken.
Lindbjerg school, Herning, Denemarken
Op de Lindbjerg school in Denemarken staat spelen, leren en bewegen centraal. De school is ontworpen door architecten van Sweco in samenwerking met de Deense projectontwikkelaar KPC voor de gemeente Herning. De school is een van de eerste scholen in Denemarken die 24 uur per dag open is. Er wordt op de school lesgegeven, maar de school heeft ook een belangrijke functie voor de lokale gemeenschap. Zo zijn er sportzalen, is er een naschools programma, een café, een bibliotheek en zijn er culturele activiteiten.
Vækst, Kopenhagen, Denemarken
Sweco ontwikkelt en bouwt samen met de gemeente Kopenhagen en het TRUST-partnership een nieuwe school – ‘Vækst’ – in Sydhavnen in Kopenhagen. In de school is ruimte voor de onderbouw en een kinderdagverblijf. Daarnaast wordt de school voorzien van innovatieve leerruimtes en groeituinen. Andere partners in dit project zijn Enemærke & Petersen, Nøhr & Sigsgaard, Norconsult, DOMINIA, Lytt Architecture, Kragh & Berglund.
Geluidsniveaus en goede akoestiek
Geluidsniveaus en goede akoestiek zijn essentieel voor optimale concentratie en prestaties. Dat geldt thuis, op kantoor en op school. Het is daarom belangrijk om goede isolatie aan te brengen, zoals geluidswerende ramen, en het creëren van een aangenaam binnenklimaat met een juist laag ‘na-galm-niveau’: de tijd dat een geluid aanhoudt nadat het is geproduceerd. Al deze maatregelen zorgen ervoor dat mensen langer in een ruimte kunnen verblijven, zonder dat ze zich moe gaan voelen.
Het is belangrijk om al in de eerste, vroege stadia van een ontwerp- en planningsproces rekening te houden met geluid. Hoe later je in het proces rekening houdt met geluid, des te moeilijker het wordt dit goed te integreren in een ontwerp.
Kindergarden Rymarksvej Kopenhagen, Denemarken
Voor de kleuterschool Rymarksvej werkten de architecten van Sweco samen met Ason, Niras, Active City Transformation (ACT) en Thing & Brandt Landskab. Sweco realiseerde een gebouw met een open gevel die buiten en binnen direct met elkaar verbindt. Akoestische panelen en plafonds helpen om het geluid binnen te dempen en daarmee een comfortabel binnenklimaat te creëren. Door in het ontwerpproces tijdig de koppeling tussen de school en de buurt in kaar te brengen, is het gelukt om deze goed met elkaar te integreren.
Laat natuurlijk licht binnenvallen
Verlichting, natuurlijk én kunstmatig, beïnvloedt in hoge mate onze algehele gezondheid. Zowel mentaal als fysiek. Het is om die reden belangrijk om bij interieurontwerpen van woningen, werkplekken en gezondheidsinstellingen zoveel mogelijk natuurlijk licht toe te passen. Een goed voorbeeld hiervan is de Hedlunda kleuterschool in Zweden.
Hedlunda kleuterschool, Umeå, Zweden
De kleuterschool Hedlunda is ontworpen door architecten van Sweco voor de gemeente Umeå. De kleuterschool is de meest noordelijk gelegen school ter wereld. In december gaat hier de zon om 13.45 uur onder. Er is daardoor in Umea niet meer dan vier uur per dag daglicht. Er is daarom een grote behoefte aan natuurlijk licht in de school. De kleuterschool is daarom voorzien van grote raampartijen waar het lage Noorse zonlicht goed door kan binnenkomen. In het midden van het gebouw zijn een kunststudio en plantenkas die extra hoog zijn en daarmee een driedimensionaal, grafisch effect creëren.
Verbeterde ventilatie
Het meest voorkomende probleem in gebouwen is een (te) hoge concentratie CO2. Dit wordt veroorzaakt door een slechte ventilatie. Voldoende ventilatie is essentieel voor een gezonde omgeving. De belangrijkste bron van CO2 in gebouwen is de adem van mensen. In situaties waar buiten- of binnenlucht vervuild is, is het belangrijk om de luchtkwaliteit continu goed te controleren. Daarnaast moeten er maatregelen worden genomen om de vervuiling te verminderen. De vereisten voor de kwaliteit van lucht zijn vastgelegd in Europese richtlijnen. Deze richtlijnen worden ook opgenomen in certificeringsmethoden zoals WELL, BREEAM, DGNB en LEED.
De behoefte aan groen
Tijdens de coronapandemie is gebleken dat groene omgevingen essentieel zijn voor onze gezondheid. We zochten in de coronaperiode dan ook veel vaker parken, stranden, havens en ander buitengebied op. Uit onderzoek blijkt dat als je dichter dan vijftig meter van een groengebied woont, je ongeveer 3 à 4 keer per week een groengebied bezoekt. Als je (meer dan) duizend meter van een groengebied woont, bezoek je zo’n gebied slechts één keer per week.
Bij het ontwikkelen van groene ruimte is het niet voldoende om alleen bomen te planten. Het is belangrijk om ook lokale inheemse plantensoorten te planten. Een ecoloog kan helpen om te bepalen welke bomen en planten geschikt zijn voor een specifiek gebied. Het park in Jette, in Brussel, is daarvan een goed voorbeeld.
King Boudiun, Brussel, België
Het park in Jette (Brussel) biedt een grote verscheidenheid aan plantensoorten. De experts van Sweco werkten samen met de klant ‘BIM Brussels Institute for Environment’ aan de ontwikkeling van een kindvriendelijk ontwerp, gericht op de toekomstige generatie. Kinderen zijn immers de beste indicatoren voor de ontwikkeling van een gezonde stad.
Drie belangrijke inzichten voor het ontwerpen van gezonde gebouwen
- Link binnen en buiten
Omdat buiten en binnen nauw met elkaar verbonden zijn, doen planners en ontwikkelaars er goed aan om holistisch na te denken over de gebouwde omgeving. Bij alle ontwikkelingen moeten we streven na zo min mogelijk uitstoot van vervuilde lucht, zo optimaal mogelijk gebruikmaken van natuurlijk licht en zo vroeg mogelijk in het ontwerpproces rekening houden met het geluidsniveau.
- Groen doordacht
Bij het ontwerpen van stedelijk gebied, straten en gebouwen moet we zoveel mogelijk rekening houden met de natuur. Bekijk de buurt als onderdeel van een ecosysteem. De natuur komt niet alleen onze mentale en fysieke gezondheid ten goede, maar draagt ook bij aan een betere luchtkwaliteit, minder geluidsoverlast, meer geabsorbeerde CO2-uitstoot en meer biodiversiteit.
- Bevorder beweging
Onze toekomstige steden en gebouwen moeten mensen inspireren om gezonde keuzes te maken op het gebied van beweging. Ingenieurs en architecten doen er goed aan om het stimuleren van beweging op een meer uitnodigende en innovatieve manier te verweven in het ontwerp.
Wil je meer weten? Lees dan ook ons rapport ‘Hoe ontwerp je toekomstige leefomgevingen?’.
