Een eeuwenoude watertraditie in transitie
Aad van Duijvenvoorde kijkt vooruit
Bedreigingen voor de waterkwaliteit
Water komt in Nederland nog steeds schoon uit de kraan. Maar schijn bedriegt, een nieuwe crisis is nabij als we niets doen. Het veranderende klimaat en vervuilende stoffen bedreigen de waterkwaliteit. Terwijl we vanuit de Kaderrichtlijn Water (KRW) per 2027 schoon en gezond water overal in Europa beschikbaar willen hebben. Daarom pleit afdelingshoofd watertechnologie Aad van Duijvenvoorde voor lokale en circulaire watersystemen.
Al van jongs af aan vindt Aad water fascinerend; je draait de kraan open en denkt er niet over na. Zo simpel qua gevoel, maar inmiddels jaren later weet hij als geen ander hoe complex het is om te realiseren. Schoon drinkwater is veel meer dan techniek, het is cruciaal voor onze volksgezondheid.
Een complex probleem speelt ons parten
“De waterkwaliteit haalt het niet bij de doelen die we hebben afgesproken, zo laat het laatste rapport ‘De staat van ons water’ zien. Nederland is het afvoerputje van Europa. Alle industrieën hebben hun stoffen al geloosd voordat het rivierwater bij de Nederlandse grens is aangekomen. Veel aandacht is er voor bronbestrijding, dat is goed, maar ons probleem reikt verder. Het veranderende klimaat daagt ons watersysteem uit. En juist dit leidt ertoe dat watervervuiling steeds moeilijker te tackelen is.”
De laatste 100 jaar is ons klimaat letterlijk en figuurlijk behoorlijk veranderd. We zijn vergaand geïndustrialiseerd, de consumentbesparingseffecten zijn uitgewerkt en de vraag naar water neemt alleen maar toe. Er is steeds meer behoefte aan water. En als deze groei doorzet verbruiken we in 2040 maar liefst 30% meer water dan vandaag de dag. Terwijl de kwaliteit van dat schaarse water steeds matiger wordt.
“Ons hele systeem is traditioneel gericht om te beschermen en overtollig water zo snel mogelijk af te voeren. Vanuit de lucht is dit principe goed zichtbaar en zie je een dambord van rechte sloten en kanalen. We zijn wereldkampioen in het water afvoeren. De omslag zit er hierin, dat we door klimaatverandering, nu kampioen in het water vasthouden en gecontroleerd aflaten moeten worden.”
Water recycling en zuivering als norm
Om te voorkomen de pieken in ons klimaat onze productie in gevaar brengt en dat we door de KRW in 2027 in een nieuwe ‘water-gate’ belanden, moet waterkwaliteit meer prioriteit krijgen. Een oplossing, ingegeven door echt anders denken en doen, is noodzakelijk. Een watertransitie is nodig die bestaat uit een verandering in het beheersysteem van zoetwater en waar de nadruk ligt op hergebruik en verduurzaming. Denk aan vergaande zuivering met (geavanceerde) technologieën, zoals membranen, oxidatie en korrelslibsystemen.
Een radicale omslag, hoe breng je dat in praktijk?
1. Lokale en circulaire systemen
“Laten we als eerste meer circulair kijken naar ons watersysteem. Er is één voorraad en dat is het. Het probleem is immers veel groter dan de capaciteit alleen. We zullen inventief moeten zijn. Houd water bijvoorbeeld lokaal. Een mooi voorbeeld is Coroos, de conservenfabrikant. Zij werken intensief samen met omliggende kwekers, gemeente, provincie en waterschap. In de meeste Zeeuwse sloten is het water namelijk zout en daarom krijgt een aantal kwekers op dit moment zoetwater, via de landbouwwaterleiding, over een afstand van meer dan 60 kilometer geleverd vanuit de Maas. Coroos gebruikt drinkwater om groente en fruit te wassen, te verwerken en te transporteren en het afvalwater te zuiveren in een eigen afvalwaterzuivering. Wij helpen hen om het gezuiverde water te verstrekken aan de omliggende telers. Zo ontstaat een lokaal systeem waarbij water met de juiste kwaliteit wordt hergebruikt en 600.000 m3/j aan lozing van gebruikt drinkwater in de Westerschelde bespaard. Veel duurzamer!
2. Zwart water scheiden van grijs water
“Ongeveer een derde van ons drinkwaterverbruik wordt gebruikt voor toiletspoeling. In nieuwe woningen zouden we het zwarte water (toiletwater) van het grijze water (rest van huishoudelijk afvalwater) kunnen scheiden. Het zwarte water voeren we dan via het bestaande riool naar de zuivering, terwijl het grijze water via een decentrale zuiveringsunit per huis of wijk naar een opslagtank stroomt. Hiermee kunnen we de stijging van het drinkwaterverbruik voor de komende 20 jaar grotendeels compenseren. Dit vraagt om lef en omdenken in nieuwbouwwoningen en -wijken.”
3. Eendracht maakt macht
“Nederland kent 21 waterschappen, 10 drinkwaterbedrijven, vele belangenorganisaties en een ingewikkelde governance structuur. Ieders expertise en kracht is nodig om deze transitie vorm en inhoud te geven en tegengestelde belangen bij elkaar te laten komen. Ingenieurs kunnen hierin een verbindende rol spelen, omdat we in veel sectoren actief zijn en daardoor vraag en aanbod bij elkaar kunnen brengen. Zo bieden wij bijvoorbeeld meerwaarde voor Chemours. Een chemiebedrijf aan de rand van de stad met een behoorlijke milieu-uitdaging. Wij helpen hen het afvalwater te zuiveren en er zuinig mee om te springen. Aan de andere kant van de Beneden Merwede bevindt zich drinkwaterbedrijf Oasen. Een bedrijf dat juist kampt met de nabijheid van diezelfde industrie en de verzilting van het water. Sweco slaat hier de brug tussen beiden en ontwerpt zowel voor Chemours als Oasen respectievelijk een duurzame waterzuivering- en productielocatie.”
De genoemde voorbeelden laten zien dat er oplossingen voor handen zijn. De extremen in ons weer en met name droogte, de toenemende vraag en de sterk verslechterde waterkwaliteit tonen aan dat er haast geboden is. Opschaling van dergelijke voorbeelden is nodig om op grote schaal stappen te kunnen zetten. Want alhoewel er telkens op lokale schaal verschil kan worden gemaakt, is er regie en kracht op nationale schaal nodig om de ambities voor waterkwaliteit écht te kunnen realiseren. Zodat water blijvend schoon uit de kraan komt.
Over Aad
Aad noemt zichzelf ook wel de ‘narrow escape’ van de familie Van Duijvenvoorde. Als je zijn familiestamboom volgt zie je dat er veel van zijn familieleden zijn gestorven aan cholera door slecht drinkwater. Zijn drijfveer: schoon water, altijd. En voor iedereen. Hij zet zijn kennis en ervaring in om de klanten in de drinkwater- en afvalwatersector helpen te verduurzamen. Zodat ook de generaties na ons in goede gezondheid kunnen leven.