Door de lucht, over spoor en langs het water
Drie knopen onder de loep
Nederland is een van de kleinste landen ter wereld. Tóch is onze fijnmazige infrastructuur immens. Er komen talloze knopen samen, zoals in de lucht, over spoor en langs het water. Maar klimaatverandering, zeespiegelstijging, torenhoge energieprijzen, stikstofproblematiek, woningtekorten zetten ons ruimtegebruik onder druk. Welke keuzes maak je dan? We nemen drie knopen onder de loep.
Knoop 1
Op (de) hoogte
Eén van de knopen bevindt zich hoog boven ons. Jaarlijks passeren meer dan een miljoen vliegende objecten ons luchtruim. Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) coördineert een groot deel van het vliegverkeer en zorgt ervoor dat het luchtruim veilig is. Daarvoor is betrouwbare en actuele informatie nodig voor luchtverkeersleiders, de professionele luchtvaart en voor recreatieve vliegers. Tachtig procent van de informatie van LVNL bestaat uit geografische data. LVNL schakelde Sweco in om deze data laagdrempelig én voor verschillende gebruikers beschikbaar te stellen.
Kirsten Culp, teamleider GIS Consultancy:
We hebben bij LVNL een GIS (geografisch informatiesysteem) omgeving ingericht aan de hand van ArcGIS en GeoWeb. We ondersteunden de luchtverkeersleiding onder andere bij het inrichten van de zogeheten ‘VFR-chart viewer’ (Visual Flight Rules). Deze kaart helpt vliegers om zich vooraf goed te oriënteren op het gebied waar ze over willen vliegen. We richtten ook een ‘interne GeoWeb basisviewer’ in voor de medewerkers van de luchtverkeersleiding. Aan de hand van de kaart zien ze nu gemakkelijker uit welke delen ons luchtruim bestaat en welke restricties er zijn. Met het toenemend aantal verkeersstromen in de lucht is het belangrijk het vliegverkeer ook in de toekomst in goede banen te leiden. Deze digitale kaarten helpen daarbij. Bovendien leveren ze tijdwinst op voor medewerkers en zijn de data minder foutgevoelig.
Knoop 2
Op het rechte spoor
Nederland beschikt over maar liefst 3.400 kilometer spoor. Dat spoor ligt op zogeheten ‘baanlichamen’: de verhoogde ondergrond onder het spoor. De komende jaren gaan er meer treinen rijden, die zwaarder en sneller zijn. Deze groei heeft impact op het spoor en de baanlichamen. Ook het veranderende klimaat is van invloed. Het is belangrijk om nu te toetsen of de baanlichamen in de toekomst nog veilig zijn, zodat we weten wat er in de toekomst mogelijk is. Sweco onderzocht dit – samen met Arcadis, Witteveen + Bos en Royal HaskoningDHV – in opdracht van ProRail.
Erik van der Putte, geotechnisch specialist:
Om het onderzoek efficiënt uit te kunnen voeren, ontwikkelden we samen een tool om de ondergrondsamenstelling van het spoor in kaart te brengen. Met informatie over openbaar grondonderzoek, zoals boringen en geologische kaarten konden we bepalen wat voor bodem er onder de baanlichamen ligt. Vervolgens combineerden we die gegevens met (geautomatiseerde) geotechnische berekeningen om de stabiliteit in kaart te brengen. Door automatisering waren we in plaats van vier uur rekentijd, maar enkele minuten bezig. In totaal analyseerden we maar liefst dertig procent van het totale Nederlandse spoornetwerk. Het is heel mooi om te zien dat we efficiënt werken aan de veiligheid van reizigers en de toekomstbestendigheid van het spoor. De komende drie à vier jaar werken we nog verder aan het project. We gaan de analyses verfijnen en oplossingen ontwerpen voor de delen spoor die niet stabiel genoeg zijn voor de toekomst.
Knoop 3
Nieuw stuk stad langs water
De derde knoop ligt langs het water: Haven-Stad Amsterdam. De opgave: 650 hectare industrieel havengebied transformeren tot een compleet nieuw stadsdeel. Volwaardige woon-werkwijken tot wel 70.000 woningen en 58.000 arbeidsplaatsen creëren met alles in de buurt: scholen, sport, winkels, openbaar vervoer, zorg en groen. Bureau Stedelijke Planning, sinds 2021 Sweco, onderzocht in 2020 in opdracht van gemeente Amsterdam wat een succesvolle ontwikkelstrategie is voor dit Amsterdamse havengebied.
Dick van der Harst, associate partner Stedelijke Planning:
Voor het grootste deel van de transformatie staan marktpartijen, zoals ontwikkelaars, beleggers, financiële instellingen en woningcorporaties aan de lat. Cruciaal dus om te weten wat er bij hen speelt. We organiseerden daarom een netwerk met diverse betrokken partijen. Daarnaast namen we vijf Nederlandse referentieprojecten onder de loep en interviewden we stakeholders. Op basis daarvan konden we stellen dat een integrale ontwikkelstrategie nodig is om samen met alle publieke en private kennis te komen tot een goed functionerend nieuw stuk stad. We adviseerden daarom om door te pakken met de voorwaarden die deze partijen noemen, zoals (planologische) zekerheden, de aanleg van hoogwaardig openbaar vervoer en een sterke gemeentelijke organisatie met voldoende capaciteit, draagvlak voor de ontwikkelstrategie en mandaat.
Dilemma in de Delta
Alle Nederlandse knopen in Nederland verbinden, is een flinke uitdaging. Wij weten hoe je oude knopen ontrafelt om met nieuwe knopen stromen te verbinden. Daarom delen we van eind november tot eind januari verhalen over dit thema die je aan het denken zetten en nieuwe inzichten geven.
