De stad is nooit af

Stedelijke planning was vroeger een optelsom van losse gebouwen. Anno nu is de opgave veel breder. Het samenbrengen van verschillende functies, infrastructuur, economie en duurzaamheid zijn prominente factoren geworden in stedelijke gebiedsontwikkeling. Wat kunnen we leren van decennialang stedelijke planning? We spraken met Pieter van der Heijde, afzwaaiend directeur en oprichter van Bureau Stedelijke Planning (sinds vorig jaar onderdeel van Sweco) en Jeanette Kalthof-Drost, die volgende week aan het hoofd staat van de business unit Stedelijke Planning binnen Sweco.

Eén grote metropool

Pieter: “Stedelijke planning gaat over de programmering van het stedelijke gebied. Welke functie komt op welke plek. We moeten ons beseffen dat we de stad zoals die er in de toekomst uit zal zien, vandaag en morgen aan het bouwen zijn. En omdat het grootste deel van het stedelijk gebied al bestaand is, is dat uiteindelijk maar een fractie van het geheel.”

“In feite ontwikkelt Nederland zich als  één grote metropool. Die tendens zal zich blijven voortzetten. Grote migratiestromen bewegen zich richting de Randstad, we ontkomen er dus niet aan om daar veel te blijven bouwen. Dat zal ook steeds meer in het buitengebied gaan gebeuren. Er is simpelweg te weinig ruimte om het anders op te lossen. Ook is het onontkoombaar om verder de hoogte in te gaan.”

Stedelijke planning is meer en meer een sociale opgave

Jeanette vult aan: “Voor ons is gebiedsontwikkeling een eindproduct. Maar op grote schaal is het één van de schakels die nodig zijn voor een prettige leefomgeving. Vanzelfsprekend moeten we rekening houden met maatregelen als duurzame energieopwekking, klimaatadaptatie en de toepassing van hoogwaardige en waar mogelijk herbruikbare materialen. Maar zeker net zo belangrijk is dat steden sociaal duurzaam worden ontworpen en ingericht, vanuit menselijk perspectief. Denk aan voldoende woonoppervlakte, voor bredere doelgroepen toegankelijke huur en koopprijzen, beschikbaarheid van faciliteiten, de aanwezigheid van groen, water, bereikbaarheid en sociale diversiteit. Dat vraagt om vroegtijdig en continu af blijven stemmen op de behoefte van de toekomstige gebruikers en de klant. Mensen willen wonen, werken en leven in een omgeving die prettig aanvoelt.”

“Ik ben optimistisch als ik zie welke technologische toepassingen er al zijn als het gaat over verduurzaming. In dat opzicht is de oplossing al voorhanden. Stedelijke planning is dan ook geen technische, maar een veel bredere maatschappelijke opgave geworden.”, licht Jeanette toe. “In de complexiteit van werkdruk, toegenomen urgentie en regelgeving gaat het erom dat wij onze klanten zo goed mogelijk verder helpen en vooruit blijven denken. Vanuit de menselijke maat.”

De stap voorwaarts

“Om daar te komen is de juiste focus nodig: we zijn nu soms nog met heel veel goede bedoelingen bezig met dingen die er onvoldoende toe doen.”, aldus Pieter. “Daardoor verlopen processen vaak heel stroperig en ligt de focus niet op de beste keuzes. Wat we nodig hebben, is vereenvoudiging in de keten en duidelijke kaders op rijksniveau. Dit vraagt van alle betrokken partijen, zowel publiek als privaat, dat we elkaar met open agenda’s tegemoet treden. Met als allerbelangrijkste dat de keuzes die we maken altijd voortkomen vanuit de behoefte van de mensen die er uiteindelijk gaan wonen, werken en leven.”

Lees ook Pieter’s manifest: Kwaliteit en versnelling stedelijke ontwikkeling vragen om focus