De stad als schatkamer
Slim bedacht
Wat als we de schaduwen van de stad een vitale functie geven?
Eline van Weelden van gemeente Rotterdam ‘viel’ voor dit idee tijdens haar bezoek aan de Dutch Design Week 2021. Als industrieel ontwerper werpt zij dagelijks een frisse blik op alle stedelijke assets: van viaducten tot wegen en andere onderdelen van de openbare ruimte. Voor haar is de stad een ware schatkamer van mogelijkheden voor stedelijke ontwikkeling. Shadow Spaces inspireerde haar om te kijken waar ze deze vergeten ruimtes bij de stedelijke assets juist kan inzetten voor een gezonde en klimaatbestendige stad. Een gedachtegang die heel goed past bij de circulaire ambities van de gemeente.
Eline, hoe kijk jij aan tegen de rol van beheer in stedelijke ontwikkeling?
“Voor onze rol vanuit stadsbeheer is het belangrijk om te kijken naar hoe we beheer en onderhoud kunnen benutten om de stad toekomstbestendig te maken. Niet alleen het verleden beheren, maar juist de toekomst bouwen. De stad is steeds meer ‘af’ en kent vele gebruikers, dus des te belangrijker dat je vanuit het bestaande gaat nadenken over de toekomst. Dat doen we met bewoners door inspiratie te bieden en de dialoog aan te gaan. Als ontwerper ligt daar mijn kracht: ik kan het voorstellingsvermogen leveren zodat ideeën voor de toekomst vorm krijgen en we het concreet kunnen maken. Bijvoorbeeld in de wijk Reyeroord in IJsselmonde waar we via ‘De Nacht Club’ het gesprek tussen bewoners en professionals stimuleren. ’Hiervoor gebruiken we de nacht als inspiratie, zodat je tot hele andere gesprekken komt.”
Bijzonder! Wat is jouw drijfveer om juist voor dit vakgebied te kiezen?
“Juist in beheer gaat heel veel innovatie en vernieuwing schuil. Kijk maar naar de diverse vervangingsopgaven van allerlei infrastructurele assets. Juist hier is het groots, maar ook heel dicht tegen de bewoners aan. Zij hebben hier dagelijks mee te maken. En de grootste uitdaging daarbij is hoe we ons ontwikkelen van het hebben van technische expertise, naar een brede organisatie die weet wat er leeft in de stad en de dialoog kan voeren. Het omgaan met onzekerheid en de complexiteit van projecten maakt het nodig dat je een omslag maakt: in werkwijze en vaardigheden. Niet alleen wij, maar ook onze partners. Deze transitie treft ons allemaal.”
Hoe kijk je naar Shadow Spaces?
“Ik vind het een heel inspirerend idee. Het is een mooi voorbeeld van hoe een stad óók kan zijn. De bestaande stad heeft zoveel meer in zich. Wat je geneigd bent weg te stoppen, kun je letterlijk ombuigen tot kans. Bij het beheer van civiele kunstwerken wordt van oorsprong vooral technisch gedacht: juist dit idee levert beheerders een heel ander inzicht.”
Wat zie je als grootste uitdaging in de realisatie ervan?
“We zijn best sectoraal georganiseerd, dat zijn veel gemeenten. Dus dit raakt beheer, maar ook ontwikkeling en ook nog eens verschillende ‘assetgroepen’ zoals civiele kunstwerken, groen en water.. Dan heb je te maken met verschillende afdelingen, met verschillende typen mensen. Het idee brengt dit samen, maar vraagt daarmee ook om los van sectoren te denken. Een uitdaging veel integraler aanpakken. Dat vergt ook eigenaarschap, iemand moet ervoor gaan staan.”
Hoe kijk je naar de circulaire waarde van Shadow Spaces?
“Vooropgesteld is circulariteit voor ons als gemeente en als afdeling heel belangrijk. De stad die er nu ligt: dat is ons materialendepot. Hier moeten we het mee doen. Dat leidt tot nieuwe inzichten. Bijvoorbeeld onze viaducten willen we zo lang mogelijk behouden. Ze zijn kenmerkend en ingrijpend in het landschap. En dus moet je op zoek gaan naar methoden om ze te kunnen blijven onderhouden. Dat kun je met een technische invalshoek doen, maar ook functioneel. En daar wordt dit idee relevant. De bestemming wordt ook heel anders, je benut de ruimte anders en maakt het bovendien aantrekkelijker. Sociaal-maatschappelijk van betekenis.”
Hoe staat het nu met
Shadow Spaces stond niet stil sinds de Dutch Design Week. Er lopen verschillende gesprekken door het hele land. Rotterdam stond áán tijdens de Dutch Design Week en bracht verschillende bezoeken aan onze expositie. Maar ook daarna stretchte Shadow Spaces onze eigen gedachten als civiele ontwerpers en stadsontwikkelaars. Samen met bedenker Studio 1:1 bekijkt Sweco waar het gedachtegoed een waardevolle aanvulling op de stad en de plaatselijke opgave is.