Bouwen op slappe bodem vraagt om ander ontwerp

De impact van bodemdaling

Bodemdaling en ‘slappe bodem’. In grote delen van Nederland hebben we ermee te maken. En de impact is aanzienlijk. Bewoners, ondernemers en overheden ondervinden er hinder van. Wegen, rioleringen, parken en bomen verzakken. Dit leidt tot schade aan wegen, scheuren in de riolering en problemen met het groenonderhoud. De extra kosten voor de infrastructuur in het stedelijk gebied kunnen nu al oplopen tot 5,2 miljard euro tot het jaar 2050*. Wanneer bij nieuwbouwprojecten geen rekening wordt gehouden met het soort ondergrond, dan worden deze kosten alleen maar groter.

Verschil ‘slappe bodem’ en bodemdaling

Impactvol dus. Maar wat is ‘slappe bodem’ precies? Expert klimaatadaptatie en bodemdaling bij Sweco, Arend van Woerden, licht toe: “Slappe bodems zijn bodemsoorten die gevoelig zijn voor inklinking. Dit zijn klei- en veengronden, waarvan veen het meest slap is. Feitelijk is veen een bodem bestaande uit plantenresten met water. Beide bodemsoorten klinken in als deze droog komen te staan als gevolg van ontwatering of lage periodes van droogte, of wanneer de bodem belast wordt met iets zwaars als een weg of een riool. Het is daarom oppassen geblazen wanneer je iets wilt bouwen op klei- en veenbodems.”

Bodemdalingsbestendig bouwen, wat is dat precies?

“Dat betekent dat je zo bouwt dat je geen last meer hebt van zakkende bodem. Je kan een gebied goed bouwrijp maken waardoor het niet of nog zeer beperkt zakt. Je kunt het zo ontwerpen dat toekomstige inwoners geen last hebben van verzakkingen door drijvende wijken te realiseren of door niet langer grondgebonden woningen te bouwen.”

Drijvend bouwen biedt nieuwe kansen

“Een mooi voorbeeldproject hiervan is ‘project Veenetië’, gefinancierd door de gemeente Woerden, provincie Utrecht en HDSR. Sweco heeft hier met andere partijen in een living lab-omgeving gewerkt aan een haalbaarheidsstudie van een bodemdalingsbestendige wijk. Het ontwerp van de wijk ging uit van drijvende principes en is geprojecteerd in een gebied met een zeer slappe bodem. Door te bouwen op water in een veenweidegebied creëer je een wijk die flexibel is en geen last heeft van een dalende bodem. Het beweegt op het water en kan daardoor goed water bufferen. Het is daarmee een bodemdalings- en klimaatbestendige wijk. En het geeft ons de mogelijkheid om echt water en bodem sturend te zijn, waarmee we het bodem- en watersysteem in Nederland kunnen herstellen.”

Woerden als ideale case

“Woerden bleek een ideale casus voor zo’n drijvende wijk, omdat grote delen van de ondergrond bestaan uit slappe klei- en veenlagen. Daarnaast krijgt ook Woerden te maken met hevigere regenbuien, langere periodes van droogte en hitte als gevolg van het veranderende klimaat en ligt het in een overstromingsgevoelig gebied. Langdurige droogte en hevige regen vereisen een flexibel watersysteem dat in staat is piekbuien te bergen en water op te slaan.”

Drijvende wijk is veelbelovend

“Een drijvende wijk heeft het vermogen om mee te bewegen met veranderende waterstanden en is daarmee geschikt voor een omgeving met een slappe bodem. Door de aanwezigheid van veel water en groen is een drijvende wijk ook zeer klimaatbestendig. We hebben veel water en groen in het ontwerp van Veenetië opgenomen. We zien dat we het water bij piekbuien goed kunnen afvoeren en tijdelijk kunnen opslaan voor tijden van droogte. Daarmee lever je zelfs een bijdragen aan het herstel van het bodem en water systeem.”