Meebewegen in de Delta
Yska de Leeuw en Aline te Linde kijken vooruit
Ruimte voor de delta
In Nederland temmen we onze delta met allerlei technische oplossingen, om de beperkte ruimte die er is zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Vanaf nu moet het anders, pleiten water- en gebiedsexperts Yska de Leeuw en Aline te Linde. De delta laat zich niet veel langer op deze manier temmen, we moeten haar juist de ruimte geven. En hierbij, net als de natuur doet, grenzeloos denken.
De delta laat zich niet oneindig temmen
Aline: “Hoe beter we in Nederland in de loop der jaren zijn geworden in het voorkomen van overstromingen en het bouwen op slappe bodem, hoe minder we rekening zijn gaan houden met de natuurlijke systemen. Met al onze kennis van technische maatregelen werd de delta steeds meer ingeperkt en in toom gehouden. Nieuwe ontwikkelingen werden gepland op basis van economische activiteit, steden en infrastructuur. Met als gevolg dat we soms op heel uitdagende plekken functies inplannen.
Denk bijvoorbeeld aan plaatsen in de Randstad die gebouwd zijn op slappe veenbodem en enkele meters onder NAP liggen. Daardoor is het deltasysteem kwetsbaar geworden. Door intensivering van landbouw en veel verharding in steden is het vermogen om gevolgen van klimaatveranderingen op te vangen, afgenomen. Net als de ecologische rijkdom, kenmerkend voor delta’s. We hebben de delta getemd, maar dit houden we zo niet vol. De delta laat zich niet oneindig temmen.”
We hebben de delta getemd, maar op de ‘oude’ manier; een omslag is nodig.
Yska: “Ons land staat de komende decennia voor een aantal grote transities. Denk bijvoorbeeld aan de woningbouwopgave, het deltaprogramma om ons te beschermen tegen de zeespiegelstijging en klimaatverandering, de energietransitie en de verduurzaming van de landbouw. Tot nu toe zijn deze opgaven vooral met technische oplossingen ingevuld. Alles lijkt maakbaar.
De traditionele technische oplossingen in combinatie met het ruimtebeslag en materiaal zijn echter eindig. Het beheer is op termijn niet meer te betalen, de CO2-uitstoot veelal te groot en het systeem als geheel te kwetsbaar. Deze opgaven vragen om robuuste, flexibele en adaptieve oplossingen, waarbij we veel meer gebruik maken van het natuurlijke systeem en de aanwezige materialen: ‘bouwen met de natuur’.”
Het kan, mits je anders denkt
Aline: “We kunnen niet meer op 0 beginnen, terug naar die natuurlijke delta gaat niet. Wel kunnen we veel meer gebruik maken van de natuur in plaats van ertegen te vechten. Wat mij betreft gaan we in Nederland in het planningsproces veel meer rekening houden met de dynamiek van de delta. Draai het om: wat kan je met de natuur?! Ik wil ecologen, hydrologen en aardwetenschappers uitnodigen om veel actiever mee te denken over ruimtelijke ordening.
Laten we kritisch kijken naar onze investeringen in vastgoed en infrastructuur in kwetsbare laaggelegen regio’s in Nederland en overgaan op een meer adaptieve ontwikkelstrategie. Denk bijvoorbeeld aan het bouwen van modulaire woningen van lichte biobased materialen zoals hout, die je op termijn kan verplaatsen.”