5 vragen aan Lucas Nieuweboer
Goed voorbereid op extreme hitte
Steden krijgen in de toekomst intensiever, vaker en langduriger te maken krijgen met hittegolven. Het wordt dus warmer! Hoe kunnen we de dreiging van extreme hitte het hoofd bieden? En hoe kunnen we ons beter voorbereiden op hittegolven? Eén manier om de gevoeligheid van steden voor hitte weer te geven is de hittekaart met gevoelstemperatuur. Dat klinkt interessant, maar wat is het precies, hoe helpt het steden in Nederland en wat kan je ermee? We vroegen het aan Lucas Nieuweboer, adviseur Stedelijk water en hittestress.
1. Lucas, we hebben in Nederland een gestandaardiseerde methode voor hittekaarten, vertel!
“Ja, dat klopt. Dit maakt het mogelijk om gemeenten met elkaar te kunnen vergelijken, erg handig. De methode is gebaseerd op het berekenen van de gevoelstemperatuur, de zogenaamde Physical Equivalent Temperature (PET), die weerparameters zoals wind, luchttemperatuur, luchtvochtigheid en straling van nabijgelegen meteorologische stations omvat, maar ook lokale kenmerken zoals gebouwen en bomen, landgebruik en topografie. De gevoelstemperatuur is een goede indicatie voor hittestress bij mensen. De PET-kaart geeft de gemiddelde gevoelstemperatuur in graden Celsius weer op een hete zomermiddag tussen 12.00 en 18.00 uur.”
2. Wat is gevoelstemperatuur?
“De gevoelstemperatuur is iets anders dan de luchttemperatuur. De luchttemperatuur geeft aan hoe warm het buiten is, terwijl de gevoelstemperatuur iets zegt over hoe iemand de warmte ervaart in een bepaalde weerssituatie. Bij een bepaalde luchttemperatuur kan de gevoelstemperatuur dus heel anders zijn, afhankelijk van de plek en wat voor soort weer het is. Zonnestraling, windsnelheid en luchtvochtigheid bepalen voor een deel de gevoelstemperatuur, maar ook de omgeving. Ga maar na: in de schaduw van gebouwen en bomen voelt de temperatuur een stuk lager aan dan in de volle zon. Ook zorgen straten met veel groen (planten, struiken) voor veel meer koelte dan een straat die vooral uit steen bestaat. En daarmee voelt het dus ook een stuk prettiger!”
3. Wat is het effect als de gevoelstemperatuur te hoog is?
“Als de gevoelstemperatuur te hoog is, krijgen mensen last van hittestress. Dit kan gezondheidsklachten veroorzaken. Met name oudere mensen en jonge kinderen kunnen hier veel last van hebben. Door extreme hittestress kunnen mensen zelfs overlijden. Volgens het CBS zijn er tijdens de hittegolf in 2019, bijna 400 personen meer dan tijdens een gemiddelde zomerse week overleden.”
Urban Insight
Building resilience: being young and getting old in a hotter Europe
Steden krijgen in de toekomst intensiever, vaker en langduriger te maken met hittegolven. In het ergste scenario neemt het aantal dagen met hittegolven in Nederland in 2051 – 2100 toe met 20%. Ondertussen neemt het aantal mensen in Europa dat ouder is dan 65 jaar snel toe. Naar verwachting zal in 2060 het aantal mensen boven de 80 jaar verdubbeld zijn. Hitte vormt een gevaar voor kwetsbare inwoners zoals ouderen en hele jonge kinderen. Er sterven meer Europeanen door hittegolven dan door alle andere natuurlijke gevaren samen.
4. Voor wie is de hittekaart met gevoelstemperatuur interessant en wat kun je ermee?
“De kaart is onmisbaar voor gemeenten bij het identificeren van de hitteopgave en voor ontwerpers bij het hittebestendig inrichten van de buitenruimte. Wat wij daarnaast doen is het analyseren van locaties waar we problemen zien en het adviseren over oplossingen. Zo kijken we bijvoorbeeld met gemeente Boxmeer hoeveel extra bomen er nodig zijn om een bepaalde temperatuurdaling te behalen en bieden we een interactieve tool waarmee de gemeente haar ambitie kan bepalen. Voor groot onderhoud van wijken in Almere adviseren we met welke type maatregelen je het meeste effect bereikt.”
5. Met welke tools gaan jullie aan de slag?
“De hittekaart is mooi, maar je kan een stapje verder gaan! We kunnen nu ook het effect van maatregelen uitrekenen. Hoeveel koeler wordt mijn wijk als ik honderd extra bomen plant? Of, wat kunnen we bereiken door minder verharding toe te passen? Je kan dan de huidige situatie vergelijken met een ontwerp of visie. Van een statische kaart ga je naar een digitaal bewerkbaar model waarop je daadwerkelijk het effect van oplossingen als extra groen of water ziet. Een andere tool is de tool Staat van je straat, waarmee we de hittekaart omzetten in labels per straat. Dus van A tot en met E. Dat maakt communicatie over hoe goed een straat is ingericht op hitte nog gemakkelijker.”