Door klimaatverandering nemen extremen, zoals hittegolven en stortbuien in de toekomst toe. Dit heeft een grote impact op onze steden en dorpen. Een stad moet veerkrachtig zijn om deze weerextremen op te vangen, zodat we de stad veilig, leefbaar en gezond houden in de toekomst. Joeri Meliefste, expert Klimaatadaptatie bij Sweco, ziet in ‘meer waardevol groen’ de sleutel om onze steden en dorpen klimaatadaptiever en aantrekkelijker te maken. Joeri legt uit waarom hij dit zo ziet en waarom elke gemeente zijn zinloze verharding moet vervangen voor waardevol groen!
1. Vertel eens Joeri, waar gaat het precies over als je het hebt over zinloze verharding?
“In elke woonwijk, helaas ook in nieuw aangelegde, vind je ze wel: verharding in de openbare ruimte die geen functie heeft, niet gebruikt wordt en dus eigenlijk zinloos is. Denk hierbij aan extreem brede trottoirs, compleet verharde pleintjes of hoeken die zijn dichtgestraat. Deze zinloze verharding ligt er vaak vanuit kostenbesparing. Verharding is nu eenmaal een stuk goedkoper in het beheer.”
2. Maar als het veel voordeliger is, waarom laten we deze verharding dan niet liggen?
“Omdat het enerzijds problemen veroorzaakt en anderzijds niet aantrekkelijk is voor vogels, insecten en omwonenden. De verharding warmt op bij warme dagen en geeft in de avonden en nacht nog steeds zijn warmte af en versterkt daarmee het stedelijk hitte-eilandeffect. Het zorgt er daarnaast voor dat regenwater direct wordt afgevoerd naar het riool en niet kan infiltreren in de bodem. Zo versterkt verharding de droogte. Bij extreme neerslag waarbij het riool vol is, kan er door verharding juist wateroverlast ontstaan op straat. Ook zie je vaak dat er bomen in die zinloze verharding staan. Ze zijn daardoor minder vitaal en dragen zo beperkter bij aan een gezonde omgeving.”
Groene Stad Challenge 2021
Hoe groen is jouw stad of dorp eigenlijk en hoe kan dit nóg groener? Samen met NL Greenlabel en HUGSI (Husqvarna Urban Green Space Index) organiseert Sweco de Groene Stad Challenge 2021. Voor gemeenten die meedoen aan deze challenge, brengt Sweco op wijk- en buurtniveau het groen in omvang én in kwaliteit in kaart en ook de vergroeningspotenties. Zo stimuleren we aantrekkelijke, gezonde en klimaatbestendige steden en dorpen in Nederland.
3. Wat levert het ons op als we de zinloze verharding vervangen door waardevol groen?
“Hier zitten heel veel voordelen aan. Ik noem de belangrijkste:
Verkoeling, minder wateroverlast en minder droogte
Met 10% meer groen in een stad vermindert het hitte-eilandeffect in die stad met gemiddeld 0,6 ºC. Wanneer we bomen de ruimte geven dan kan één volwassen boom op een zonnige dag een koelvermogen van 20 tot 30 kW genereren en dat staat gelijk aan tien airco’s. Minder verharding betekent ook minder wateroverlast en biedt mogelijkheden om het regenwater te laten infiltreren in de bodem. Beplanting en met name bomen houden het water vast en laten ook het regenwater beter infiltreren in de ondergrond.
Gezonde en aantrekkelijke omgeving
Groen heeft direct en indirect effect op de gezondheid van omwonenden. Direct doordat groen voor verkoeling zorgt, koolstof bindt en de lucht zuivert. Indirect doordat alleen al het uitkijken op groen een positief gezondheidseffect heeft. Een aantrekkelijk vak met bloeiende planten, waar bijen en vlinders op af komen, is toch een stuk aantrekkelijker om op uit te kijken dan een stuk verharding. Meer groen in de woonomgeving gaat samen met een lagere kans op stress gerelateerde aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, depressies en angststoornissen.”
Biodiversiteit verbetert
Een groene stad is veel aantrekkelijker voor bijen, vlinders, insecten, vogels en zoogdieren dan een versteende stad. De biodiversiteit wordt ernstig bedreigd en juist in de stad kunnen we meer leefgebied voor deze soorten creëren. Dit kunnen we doen door verharding om te zetten naar vakken met bloeiende beplanting en/of besdragende struiken. Zo helpen we bedreigde soorten zoals de gierzwaluw en de dwergvleermuis en zij ons. Want wist je dat zwaluwen en vleermuizen tot wel tienduizenden insecten, zoals muggen, per dag kunnen vangen?
Bevordert buurtparticipatie
Groen geeft aanleiding om elkaar te ontmoeten. Laat omwonenden meedenken in het ontwerp en bij de aanleg, zodat zij de plek wellicht ook later willen beheren. Door actief met groen in de straat bezig te zijn, bevordert dit de sociale omgang en betrokkenheid bij de buurt. Indirect heeft dit dan weer een positief effect op de gezondheid en het welzijn van de mensen.”
4. Zoveel voordelen! Waarom zetten gemeentes dan niet massaal in op vergroening?
“Verhoging van de beheerkosten blijft wel een issue voor veel gemeenten. Kijkend naar de uitgebreide scope van de voordelen ben ik van mening dat het de investering in groen meer dan waard is! Benodigd budget kan mogelijk ook betaald worden vanuit andere potjes, denk aan sociale cohesie, participatie of preventie op het gebied van gezondheid. We moeten groen beter waarderen en gaan zien dat het zoveel te bieden heeft.”
5. Oké, ik ben overtuigd, maar hoe pak je dit aan als gemeente?
“Het mooie van zinloze verharding is dat je het direct, eenvoudig en met weinig kosten kan weghalen en kan omvormen naar waardevol groen. Als gemeente is het wel handig om hiervoor een aantal stappen te volgen.”
Stappenplan
Analyse: Breng per wijk de zinloze verharding in beeld door een analyse te maken op basis van de eigen beheergegevens en/of satellietbeelden.
Selectie: Selecteer de plekken die de meeste impact hebben. Denk bijvoorbeeld aan een erg versteende straat, een straat waar al wateroverlast is of een plek waar bomen staan.
Ambitie: Leg je vergroeningsambitie in percentage of m2 bestuurlijk vast en reserveer budget. Zoek daarbij de samenwerking met andere domeinen binnen de gemeente.
Participatie: Betrek bewoners bij het ontwerp, de aanleg en het beheer van de plek.
Creëer meerwaarde: Kies voor waardevol en aantrekkelijk groen. Groen wat impact heeft op de biodiversiteit en de bewoners aanspreekt.
Doen: Zinloze verharding weghalen en waardevol groen aanplanten!
Beheerders bij gemeenten en inrichters van openbare ruimte, ‘van steen naar groen’ levert zoveel op voor stad, mens, plant en dier. Waarom niet vandaag al starten!? Wil je hierover doorpraten, ik kom graag met je in contact.
Heb je een uitdaging of een andere vraag voor ons?
Laat hier je gegevens achter. Wij zorgen dat je in contact komt met de juiste persoon. Onze experts staan voor je klaar om je te helpen. Voor elke uitdaging, groot of klein.
Voorkeuren cookies beheren
Wij gebruiken cookies om onze website en onze service te optimaliseren. Cookiebeleid
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft verzocht, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistics
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door uw Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om u te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een website of over verschillende websites heen te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.