Appelmoesfabriek levert zoetwater aan boeren
5 vragen aan Amanda Vierwind
Circulair watergebruik
Het verduurzamen van het verwerkingsproces van fruit, groenten en peulvruchten staat bij conservenfabrikant Coroos op nummer één. Dit oer-Hollands familiebedrijf zet nu stappen om het watergebruik van hun fabriek in Kapelle circulair te verduurzamen. Coroos gebruikt drinkwater om groente en fruit te wassen, te verwerken en te transporteren. Ze zuiveren zeshonderd miljoen liter afvalwater per jaar in een eigen afvalwaterzuivering waarna het geloosd wordt in de Westerschelde. Zonde van al dat schone zoetwater. Zeker met de steeds vaker voorkomende watertekorten. Hoe mooi zou het zijn om dat water gewoon aan de lokale boeren en telers ter beschikking te stellen. Maar, kan dit zo maar? We vragen het afvalwatertechnoloog Amanda Vierwind.
1. Wat een logisch idee. Waarom gebeurt dit eigenlijk niet al lang?
“Het idee ligt niet zo voor de hand als je zou denken. Ook al is het water in de Zeeuwse bodem zout en komt zoetwater nu via een leiding van meer dan zestig kilometer lang vanuit de Biesbosch naar Zeeland terwijl de fabriek in Kapelle zeshonderd miljoen liter zoetwater per jaar beschikbaar kan stellen op nog geen kilometer afstand. Het is dat Coroos vastbesloten is om alle reststromen te verduurzamen anders zou het nu ook nog niet gebeuren.
Water was een grote reststroom waar grote investeringen voor nodig zijn om deze intern te kunnen hergebruiken. Investeringen die niet kunnen worden terugverdiend. Daarom keken ze naar mogelijkheden in de omgeving. Dat doen nog niet veel commerciële bedrijven. Zeker, als je weet dat je voor de helft van het geld het water gewoon mag wegspoelen en twee keer zo veel moet betalen om er iets nuttigs mee te mogen doen. Je moet dan wel behoorlijk gedreven zijn om door te zetten. Ik vind dat heel motiverend en tof om te zien.”
2. Is dit dé oplossing voor het zoetwatertekort in Zeeland?
“Als dat zo zou zijn, dan zou dat helemaal perfect zijn. Het is natuurlijk niet de hele oplossing. Zeshonderd miljoen liter per jaar is een flink begin, maar er zijn wel wat hordes te nemen. Technisch is het altijd wel op te lossen. Alle technieken die we nodig hebben, zijn er. Het is met name zoeken naar wat mogen we, wat kan er en wat is financieel haalbaar. Dat is echt een ding. Je kan heel veel willen, maar het heeft wel een kostenplaatje. Bijvoorbeeld: eerst loos je op de Westerschelde, ofwel rijkswater, en je wilt nu gaan lozen op binnenwater. Hier gelden andere vergunningen, heffingen en dus andere regels voor. Daarom beginnen we nu eerst klein met een waterbuffer in de afgedamde sloot aan de overkant van de fabriek waar boeren zelf het water op kunnen halen. Ik hoop dat dit andere bedrijven inspireert om gewoon ook eens te beginnen.”
3. Vertel, wat maakt dit vraagstuk zo lastig?
“Je gaat iets doen waar nog geen duidelijke regelgeving over is. Het gezuiverde zoetwater (effluent) van Coroos is heel goed bruikbaar, maar is juridisch gezien een “afvalstof” waar je je van wilt ontdoen. Je mag het daarom niet rechtstreeks aan bijvoorbeeld boeren leveren, zodat zij er hun land mee kunnen besproeien. Zelfs niet als het aantoonbaar voldoet aan alle eisen van sproeiwater. Als we het water bijvoorbeeld direct via vrachtwagens afvoeren dan moeten we rekening houden met de afvalstoffenwet en de omgevingsdienst.
Door het water naar de afgedamde sloot te brengen, waarna het overstort naar het watersysteem, is het geen effluent meer, maar slootwater. Hiervoor is door Waterschap Scheldestromen een tijdelijke vergunning verleend en nu kunnen de boeren het water gebruiken. Om dit te mogen doen is dus het gesprek met het bevoegde gezag noodzakelijk. Dit is de ‘struggle’ waar we met verduurzaming van zuiveringsinstallaties vaak tegen aan lopen. Als je iets gewonnen hebt uit het afvalwater of je hebt slib en je wilt er iets mee dan is dat best lastig door de huidige regelgeving.”
4. Wat maakt jou enthousiast over dit project?
“De ontzettend leuke dynamiek tussen partijen. Eén van de eerste stappen die gemeente Kapelle maakte om verder te komen, was een werkgroep samenstellen om tot een aanpak te komen. Zo ontstond een samenwerking met omliggende boeren, telers, gemeente, provincie, ZLTO en waterschap met één gezamenlijk doel: het restwater van Coroos gebruiken voor akker- en tuinbouwbedrijven in de omgeving. Ik ben samen met onze hoofd expert Annette Buunen-van Bergen en Geert Notenboom opgetrokken om de haalbaarheidsstudie te schrijven en het proces overzichtelijk te laten doorlopen.
De combi van procesbegeleiding en technische kennis vind ik leuk. Het vergt goed luisteren naar wat iedereen te brengen heeft. Ondanks de verschillende belangen was de drijfveer van iedereen enorm: “We moeten hier iets mee, hier kunnen we niet niets mee doen.” Daardoor is het denk ik ook gelukt om de pilot met de buffer in de sloot naast de fabriek te krijgen binnen de strakke voorwaarden; zowel qua vergunningen als financieel.”
Update februari 2023:
Sinds april 2022 levert conservenfabriek Coroos gezuiverd afvalwater aan elf telers in de omgeving. 600.000 kuub water dat eerst de Westerschelde in liep. Na vier droge zomers in vijf jaar tijd was dit hard nodig. In november 2022 heeft Provincie Zeeland budget beschikbaar gesteld om deze zoetwater pilot voort te zetten én te onderzoeken of een duurzamere manier om het water bij de boeren te krijgen mogelijk is, bijvoorbeeld via aan te leggen waterleidingen.
5. Heb je een tip aan andere fabrieken die eenzelfde stap willen maken?
“Als blijkt dat je intern niets rendabels kunt doen met je reststromen, bedenk dan wie je in de omgeving warm kunt krijgen om samen een duurzame circulaire oplossing ervoor te bedenken. Als er al relevante samenwerkingen zijn, sluit daarbij aan. In je eentje zijn dit soort dingen vrij lastig. Dat was ook het sterke van dit project. Bijna iedereen die je nodig had, zat eigenlijk aan tafel om het te kunnen laten slagen.”
Over Amanda
Amanda zet zich graag in over de volle breedte van de waterketen. Als afvalwatertechnoloog werkt ze veel aan thema’s als microverontreinigingen, microplastics en kringloopsluiting. Maar ze is helemaal als een vis in het water wanneer procesbegeleiding en technische kennis samen komen in een project. Het goed luisteren naar wat iedereen te brengen heeft en de dynamiek tussen verschillende mensen geeft haar veel energie om tot de best haalbare oplossing te komen voor schoon (effluent)water.
