Houd je ook van hum(m)us?

Kikkererwten zijn het nummer 1 ingrediënt van hummus. Veel mensen zijn dol op een broodje hummus. Maar wist je dat kikkererwten alleen goed kunnen groeien in een gezonde, waterdoorlatende bodem? Net als trouwens veel dieren en planten. Sterker nog, het voortbestaan van veel soorten dieren en planten is afhankelijk van een gezonde bodem. Dit geldt ook vice versa, een gezonde bodem bereik je niet zonder dieren en planten. Toch is een groot deel van onze Nederlandse ondergrond verhard of gebruiken we zeer intensief, zoals bij landbouw of glasvezelkabels.  

Voor een betere gezonde leefomgeving, nu en in de toekomst, hebben we een bodem nodig die leeft en in balans is. Maar hoe zorg je voor die balans? Dit start met begrijpen wat de lokale natuur nodig heeft voordat je aan een project begint. Ik ben er van overtuigd dat je dan bij elke ruimtelijke ontwikkeling kansen ziet om biodiversiteit met een gezonde bodem te stimuleren.

Pauline Maas, teammanager en senior adviseur ecologie

Alles heeft een goede bodem nodig 

In een handje vol gezonde aarde zitten meer organismen dan dat er mensen op aarde zijn. Dankzij een levende bodem vol micro- en macro-organismen gaan planten en bomen bovengronds goed groeien, waardoor hier ook leefgebied voor verschillende diersoorten ontstaat. Planten en bomen trekken insecten, vogels en kleine zoogdieren aan, ze vormen als dusdanig een voedselbron voor nieuw leven. Omgekeerd geldt ook dat hoe meer verscheidenheid aan planten bovengronds, hoe meer biodiversiteit aan beestjes ondergronds. Dit betekent dat een goede bodemkwaliteit af te lezen is aan de soorten die bovengronds voorkomen.

Ontdek de natuurwaarde van je gebied

Als je plannen hebt voor een bepaald gebied, bepaal dan eerst de actuele natuurwaarde om te kijken of jouw plan een positieve impact heeft op de biodiversiteit, of een negatief effect. Hier zijn meerder manieren voor. In stedelijk gebied kun je dit bijvoorbeeld doen met een biodiversiteitsscan. In landelijk gebied met een landschapsecologische systeemanalyse (LESA). Hiermee ontdek je hoe een gebied is ontstaan en hoe de natuur hier functioneert met informatie uit verschillende vakgebieden. Het weten van de natuurwaarde helpt je te bepalen welke maatregelen in je plan nodig zijn om biodiversiteit met een gezonde bodem te behouden, stimuleren en versterken. De natuurpuntencalculator kan de huidige en toekomstige biodiversiteitswaarde van je gebied berekenen en uitdrukken in een score. 

Klimaatbestendiger met gezonde bodem 

De biodiversiteit in de bodem bestaat onder andere uit microflora (zoals bacteriën en schimmels) en fauna (zoals aaltjes, mijten en wormen). De organismen in het bodemvoedselweb leveren de nutriënten, breken het organisch materiaal af en dragen bij aan een goede bodemstructuur. In een gezonde bodem is hierdoor de bovenste laag donkerder van kleur dan de onderliggende lagen. Hoe zwarter de kleur, hoe hoger vaak het humusgehalte. Ik hoor je denken: “Humus? Het was toch hummus?”. Ik zie hier een mooi parallel. Beiden hebben met een gezonde bodem te maken.  

Humus helpt om de gevolgen van wateroverlast en droogte maar ook het broeikaseffect tegen te gaan. Het is in staat om vele malen zijn gewicht aan water vast te houden. In humus kunnen planten diep wortelen. Door de luchtkanalen die ze hiermee maken, ontstaat een luchtige bodemstructuur.  Met deze “accu van de grond” wordt koolstofdioxide opgeslagen in de bodem, wat de hoeveelheid broeikasgas in de lucht vermindert. Een humusrijke bodem is een gezonde goed gedraineerde bodem.  

Natuurinclusief is mijn droom 

Het zal je niet verrassen dat ik fan ben van natuurinclusief bouwen. Wat als we bij ieder project zo ontwerpen en bouwen dat het gebied bijdraagt aan de lokale biodiversiteit en natuurwaarden? Daar droom ik van. Ik zie dan alleen maar win-win. Wanneer we biodiversiteit met onze bodem behouden, stimuleren en versterken plus actief onze omgeving vergroenen dan komen we tot een klimaatbestendige inrichting van ons land. Bij elke ruimtelijke ontwikkeling zijn kansen om biodiversiteit met een gezonde bodem te stimuleren, zoek deze kansen! Dan kunnen we allemaal nog lang heerlijk van een broodje hummus genieten.